چكيده

ولايت در قرآن همانند مفهوم لغوي آن، حاكي از پيوند ميان دو همدل و همراه براي دستيابي به هدفي مشترك است. اگر چه وليّ در جهت اين پيوند نقش‌هاي متفاوتي ايفا مي‌كند. در قرآن دو نظام الهي و شيطاني مطرح است كه تقابل اين دو نظام در سراسر قرآن نمود دارد. حوزة درگيري اين دو نظام، هر بستري است كه اراده انسان در آن نقش دارد، از اين رو تمام مكانها و زمانها آوردگاه اين مبارزه است. نظام يا حزب الهي در اين مبارزه به دنبال گسترش نور و حيات طيبه است، اما نظام شيطاني كاركردي جز بسط ظلمت و ضلالت ندارد. ساختار اين دو حزب از دو نظام طولي و عرضي شكل مي‌گيرد، كه در ساختار حزب الهي، الله، امام، انبياء و جانشينان خاص و عام، نظام طولي و ارتباط ميان مؤمنان تحت ولايت ولي برتر، نظام عرضي را تشكيل مي‌دهند. و در ساختار حزب شيطان، ابليس، ذريه او و شياطين انس و جانّ  اولياي برتر هستند و هر ارتباط و نظام عرضي كه خارج از حاكميت ولي برتر الهي باشد، نظام عرضي اين حزب را تشكيل مي‌دهد.