چکیده: 

رساله حاضر تحت عنوان (آیین همزیستی ملل از دیدگاه) به بررسی روابط اخلاقی و حقوقی مسلمانان با ملل دیگر؛ (کافر، مشرک و اهل کتاب) می پردازد. (قرآن کریم) به عنوان یکی از منابع یا مهمترین منبع شناخت اسلام به تمام ابعاد فردی و اجتماعی مسلمانان با یکدیگر و با غیرمسلمانان پرداخته است در آیات قرآن غیر مسلمانان با سه واژه کافر، مشرک و اهل کتاب یاد شده اند اهل کتاب شامل یهود، نصاری و احیانا مجوس و صابئین می شود از دید ما شرک مانند ایمان دارای مراتب مختلف است ومعنای اصطلاحی آن شامل اهل کتاب نمی شود. در یک تقسیم بندی کلی غیرمسلمانان به دو گروه حربی و غیرحربی؛ و غیرحربی نیز به سه گروه گروه معاهد، ذمی و مستأمن تقسیم می شوند. از آیات شریفه اصول کافی همزیستی راجع به همه گروه های کافران استفاده می شود که عبارتند: اصل وجوب دعوت به توحید و اسلام، تالیف قلوب، نفی اجبار در پذیرش دین، کرامت انسان، عدل، احسان، وفای به عهد و پیمان، منع فساد در روی زمین و احترام به خون انسانها، مقابله به مثل، نفی سلطه کافران بر مسلمانان، عدم موالات کفار و جنگ یا صلح در صورتی که مصلحت اقتضا کند. غیرحربی از کافران احکام حقوقی و اخلاقی ویژه ای را دارا هستند. در آیات قرآن رفتارهای نزدیک مسلمانان با غیر مسلمانان اعم از فردی، خانوادگی، اجتماعی، و روابط اقتصادی، فرهنگی، قضایی و حقوقی و روابط سیاسی مطرح شده است. بر اساس آیات قرآن، مشرکان به هیچ وجه حق نزدیک شدن به مسجدالحرام را ندارند ولی حرمت ورود کافران به سایر مکان های مقدس اثبات نمی شود. و نیز حرمت وردو اهل کتاب به مسجد الحرام و سایر مکان های مقدس اثبات نمی شود. ذبایح مشرکان مطلقا حرام است. اما در باره ذبایح اهل کتاب اکثر فقهای اهل سنت، معتقد به حلال بودن آن هستند و اکثر فقهای شیعه حکم به حرمت ذبایح اهل کتاب داده اند از دید آیات، آنچه از اهل کتاب بر مسلمان حلال شمرده شده است انواع غذاهای پخته شده به دست اهل کتاب است البته در صورتی که غذای آنان از گوشت ذبیحه خود آنان تهیه نشده باشد و یقین به نجاست عرضی (نحس شدن با مانند شراب یا آبجو و مانند آنها) نباشد. از دید آیات، ازدواج با زنان مشرک جایز نیست ولی ازدواج با زنان پاکدامن از اهل کتاب همانند زنان پاکدامن مؤمن بر مسلمانان حلال است ولی از نگه داری همسر دائم کافر در صورت اسلام آوردن یکی از زوجین نهی شده است. روابط اقتصادی با کافران در صورتی که از نوع معاملات حرام نباشد و موجب سلطله غیر مسلمانان بر مسلمانان و کشور اسلامی نباشد مانعی ندارد. در روابط حقوقی و قضائی اگر طرفین دعوا اهل کتاب باشند بر اساس آیات قرآن، حاکمان اسلامی جایز است بر اساس شریعت اسلام، نسبت به اهل کتاب حکم صادر نمایند. ولی اگر یکی از طرفین دعوا مسلمان باشد حاکم اسلامی وظیفه دارد به دعوا رسیدگی کرده و به عدالت حکم نماید. اصل نفی سلطه و حاکمیت کافران بر مسلمانان (نفی سبیل) بر تمام اصول دیگر حاکمیت دارد و تمام روابط از جمله روابط فرهنگی و سیاسی باید بر اساس این اصل برنامه ریزی و کنترل شود و به مقتضای این اصل، ارتباط میان مسلمانان و کافران نباید به گونه ای باشد که ذلت جامعه ی اسلامی از آن استشمام شود و زمینه نفوذ سیاسی و حاکمیت آنان بر کشور اسلامی را فراهم کند. پیمان صلح با همه گروه ها و ملت های غیر مسلمان مشروع است. و اهل امان نیز شامل مشرکان و اهل کتاب می شود ولی پیمان ذمه منحصرا میان مسلمانان و اهل کتاب بسته می شود.>.