چکیده

   مفهوم برکت و مشتقّات آن، از مفاهیم پرکاربردی است که در قرآن و روایات نیز مورد استفاده و تأکید قرار گرفته است. مشتقات این ماده در قرآن، 32 بار و در ارتباط با موجودات مختلفی مانند خداوند، برخی انسانها، برخی زمان‌ها ومکان‌ها، برخی اشیاء و افعال استعمال شده است. هدف این پژوهش آن است که با روش توصیفی _ تحلیلی به شیوه تفسیرموضوعی، چیستی، عوامل برکت و راه‌های کسب آن در قرآن کریم را مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش، «برکت»، به «خیر الهی همراه بازیادت و ثباتِ متناسب با ظرفیّت و کارکرد هر موجود» تعریف و اثبات می‌گردد که همین معنی، در تمام کاربردهای قرآنی آن، به صورت مفهوم مشکِّک (دارای مراتب) می‌تواند مراد باشد. سپس کلمات وترکیب‌هایی مانند شؤم و عدم برکت به عنوان متقابل و کلمات و ترکیب‌هایی مانند خیر، یُمن و زیاد بودن نعمت‌ها به عنوان همسو با آن معرفی خواهند شد. در این تحقیق، اثبات می‌شود که عامل اتصاف به «مبارک‌بودن» عبارت است از اشتمال بر خیر الهی همراه با زیادت و ثبات و چون مصداق آن خیر، در هر موجود، با مصداق آن در موجود دیگر متفاوت می‌باشد، علت آن اتصاف، در هر کدام به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در انتهای این پژوهش، راه‌های کسب برکت در قرآن، بررسی و اثبات خواهد شد که جامع تمام آن راه‌ها، عبارت است از «اطاعت و کسب رضایت خداوند» و راه‌های معرفی شده مانند ایمان و تقوی، دعا و برخی هزینه‌های مالی واجب و مستحب، مصادیقی مهم از آن عنوان جامع می‌باشند.

کلید واژه‌ها: برکت در قرآن، چیستی برکت، انواع برکت، عوامل برکت، راه‌های کسب برکت، خیر، یُمن، بسط رزق.