چکیده

این رساله در پی بررسی واقع نمایی گزاره های خبری قرآن در فرایند تفسیر است. و هدف آن اثبات واقع نمایی این گزاره ها و تبیین چگونگی تاثیر واقع نمایی آنها بر تفسیر قرآن می باشد. و روش آن توصیفی تحلیلی است. در باره واقع نمایی گزاره های خبری قرآن دو دیدگاه کلی وجود دارد: واقع نمایی آنها و واقع نانمایی آنها. دیدگاه اول بر اساس مستندات برون قرآنی. درون قرآنی، برون دینی و درون دینی مانند اصاله الظهور، اهداف و صفات قرآن، صفات خداوند، نحوه تلقی متخصصان از این گونه گزاره ها، و شواهد تاریخی، بر واقع نمایی تمامی گزاره های خبری قرآن- جز در موارد خاص - تاکید دارد. در این دیدگاه هم بیان این گزاره ها با قصد واقع گویی و هم مطابقت آنها با واقع اثبات می گردد. از دیگر سو، دیدگاهی دیگر بر واقع نانمایی همه یا برخی از گزاره ها قرآنی تاکید می کند . این دیدگاه خاستگاه های متفاوت معنا شناختی، معرفت شناختی و ... دارد و حتی قرآن را خواب‌نامه و یا صرفا حاکی از نگرش پیامبر اکرم (ص) به دنیا می داند؛ در این دیدگاه صرفا مدعایی غیر مستدل مطرح شده است. یا مستندات آن ناپسنده و معارض با مستندات مطرح در دیدگاه واقع نمایانه است. نتایج مهم و کاربردی این پژوهش چنین است: الف) گزاره های خبری قرآن کریم به دلایل درون دینی و برون دینی، در مقام واقع گویی بیان شده است؛ ب) مفاد این گزاره ها منطبق با واقع است؛ ج) سه قاعده تفسیری: 1) پدیده های خارجی مرتبط با اخباری های قرآن، باید مورد شناسایی علمی قرار گیرند؛ 2) در تفسیر گزاره های خبری قرآن بعد فرا خبری نیز باید مورد توجه قرار گیرد؛ و3) اخبارهای قرآنی به ظاهر متعارض را باید با تحفظ بر واقع نمایی همه آنها با یکدیگر جمع کرد.

کلید واژه ها: واقع نمایی، گزاره خبری، قرآن کریم، مبنای تفسیری، قاعده تفسیری