چكيده

شب قطعه‌اي از زمان است كه تقريبا دربرگيرندة نيمي از عمر انسان مي‌باشد و داراي ويژگيهاي خاصي بوده كه شناخت دقيق آنها چه از حيث پديدار شناسي و چه از نظر آگاهي بر فيوضات معنوي آن از ديدگاه قرآن كريم، موجب استفاده بهتر از آن مي‌شود.

    نوشتار حاضر پس از ذكر كليات، به جايگاه شب در نظام آفرينش با توجه به آيات مربوطه و تبيين آنها با استفاده از روايات معصومان ‰ و تفاسير گوناگون، پرداخته و اموري چون اختلاف شب و روز، داخل شدن شب و روز در يكديگر، شب و نظام بخشي به امور، تكوير شب بر روز، شب ماية آرامش و ... را مورد بررسي قرار داده است. دقت در اين امور با استفاده از بيانات قرآني، چنين نتيجه‌اي را به دنبال دارد كه اين امور دليلي بر توحيد و عظمت پروردگار و مدبر عالم هستي است.

    مهمتر از ويژگي‌هاي پديدارشناسي شب، منزلت معنوي آن است كه به دو صورت بيان مي‌شود، اول امور معنوي جاري در تمام شبها كه شامل تهجد و رسيدن به مقام محمود، استغفار، تلاوت قرآن، سجده براي خداوند، تسبيح و صدقه در شب مي‌باشد.  دوم فيوضات معنوي خاص كه طبق بيان قرآن در شب به برخي افراد افاضه شده است، آنها عبارتند از: نزول قرآن كريم در شب قدر، معراج انسان كامل، ضيافت و ميهماني چهل شبة موساي كليم u در محضر خداوند، بعثت موسي u در شب و شبهاي دهگانه.

از اين امور معنوي چنين نتيجه‌اي به دست مي‌آيد كه شب مناسب­ترين زمان براي راز و نياز به درگاه خدا است تا زمينه صعود انسان سالك را بري رسيدن به مقامات بلند فراهم سازد.

واژگان كليدي: شب، منزلت، جايگاه.