چکیده: 

با نگاه دقیق به آیات قرآن کریم، به اصل وجود پیوند معنایی بین آیات قرآن، پی می بریم که مورد پذیرش اکثر پژوهشگران قرآنی نیز است. و ظهور و بروز آن، بیشتر در شیوه (تفسیر قرآن به قرآن) و تفسیر موضوعی است. با این حال در زمینه مبانی و معیارهای پیوند معنایی به صورت مستقل پژوهشی صورت نگرفته است. نوشتار حاضر بر آن است که بر اساس یک سری مبانی، معیارهای اساسی پیوند معنایی بین آیات قرآن را ارائه نماید. قبل از پرداختن به اصل اصل بحث، لازم بود به بحثهایی که جنبه مقدماتی دارند؛ از قبیل تبیین مقصود پیوند معنایی، اهمیت و ضرورت بحث، انواع آن و مبانی علامه در کشف ارتباط معنایی آیات و ... به اختصار اشاره گردد. به منظور دستیابی به معیارهای پیوند معنایی آیات قرآن، توجه به زیرساختها و مبانی مرتبط با آن، اجتناب ناپذیر بود؛ لذا بحث اساسی نوشتار، عهده دار تبیین آن شد. و شناسایی معیارها در گروه دو گونه مبانی نظری است: مبانی برون متنی؛ مبانی که بیرون از نص قرآنی شالوده پیوند معنایی آیات را مستحکم می کند و عبارتند از: ‎۱). شکل گیری ساختار قرآن بر اساس اصول محاوره عقلا که بر اساس ادله عقلی و نقلی و سایر مؤیدات به اثبات رسیده است. ‎۲) احراز وثاقت و اعتبار متن قرآنی که با توجه به پیوستگی محتوایی قرآن، ضرورت می نماید. ‎۳) افزون بر این دو، روایات معصومان (علیهم السلام) و نیز می تواند زیربنای پیوند معنایی آیات قرآن کریم قرار گیرد. مبانی درون متنی؛ مبانی که از خود قرآن کریم بدست می آید: ‎۱). ساختار محکم و متشابه، ‎۲). عدم اختلاف و تناقض درونی، ‎۳). سیاق حاکم بر مجموعه قرآن و آیات ‎۴). و نیز چینش وحیانی آیات سوره ها که مورد پذیرش اکثر قرآن پژوهان است. با توجه به مبانی یاد شده، معیارهای اساسی پیوند معنایی آیات، ذکر شده است: ‎۱). معیار تشابه لفظی و ساختاری ‎۲). معیار پیوند موضوعی که خود شامل مواردی چون: پیوند عموم و خصوص، پیوند مطلق و مقید، پیوند اجمال و تفصیل، و ابهام و تبیین و ... است. ‎۳) پیوند احکام و تشابه که برگرفته از خود قرآن است. ‎۴). پیوند ادبی؛ که برای هر کدام نمونه هایی ذکر شده است.

کلید واژگان: پیوند معنایی آیات، تفسیر قرآن به قرآن، اصول محاوره عقلایی، ساختار قرآن، زبان قرآن، محکم و متشابه.