كتاب «آشنایی با علوم حدیث» پژوهشي است در قلمرو علوم حدیث كه با تلاش پژوهشگر ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر اسدالله جمشیدی نگارش يافتهو در 384 صفحه رقعي توسط انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) منتشر شده است.

معرفی کتاب

بهره مندی صحیح و مناسب از حدیث در تحقیقات علمی نیازمند برخورداری از برخی دانشهاست و پرداختن به حدیث بدون توجه به این نکات چه بسا موجب استفاده نابجا یا نادرست و مایه افکار ناصحیح و پیدایش گروههای منحرف گردد. بر این اساس قبل از استفاده از حدیث در تحقیقات علمی ضروری است تا محققان به سلسله دانشهای لازم در این زمینه مجهز گردند.

کتاب آشنائی با علوم حدیث با چنین رویکردی تالیف شده است و تلاش شده تا مباحث مورد نیاز در سطحی قابل قبول طرح و بیان شود. با این هدف کتاب آشنائی با علوم حدیث در هفت فصل و شانزده درس فراهم شده است.

در فصل ابتدائی کتاب مفاهیم و کلیات مربوط به موضوع کتاب مورد بررسی قرار گرفته و در فصل دوم به تاریخ تدوین حدیث پرداخته و به این نتیجه رسیده که مسلمانان به توصیه رسول خدا صلوات الله علیه و اله نسبت به ثبت و ضبط سخنان ایشان اهتمام داشته و بر همین اساس مکتوبات حدیثی بسیاری در دوران حضور معصومین علیهم السلام فراهم شده است. سنت کتابت حدیث در بین شیعه با وقفه ای همراه نبوده و پیوسته تداوم داشته است. به دلیل توجه دادن معصومان و حساسیت اصحاب امامیه رضوان الله تعالی علیهم اجمعین در حفظ و توجه به منابع روائی و پالایش آنها، راهیابی جعل و روایات نامعتبر به منابع کمتر بوده که البته به دلیل اهمیت حدیث، دقت و توجه محققان را ضروری میسازد.

محصول تلاش اصحاب امامیه در عصر حضور امامان معصوم و دوران غیبت کتابهای بسیاری است که برخی از آنها با عنوان جوامع روائی و برخی با عنوان منابع روائی اعتقادی، اخلاقی، تفسیری و تاریخی در فصل سوم به اختصار شناسانده شده است.

فصل چهارم متضمن بیان اصطلاحاتی است که محدثان ثمره پژوهشهای خود را با استفاده از آن به دیگران منتقل و در صدد تفهیم و تفاهم بر میآیند که در بین معاصران به درایه الحدیث شناخته میشود.

از جمله پیش نیازهای بحثهای حدیثی آشنائی با علم رجال است که در بررسی سند کارائی دارد. در فصل پنجم کتاب تلاش شده در یک درس زمینه آشنائی با عمده ترین مباحث این رشته و منابع مورد نیاز تبیین شود.

فهم حدیث که مهمترین بخش کار تحقیقات حدیثی است مبتنی بر آشنائی با مبانی و قواعد فهم حدیث است. در فصل ششم کتاب آشنائی با علوم حدیث در چهار درس به این مهم پرداخته است.

به دلیل وجود احادیث نامعتبر در منابع روائی بعد از فهم، نیازمند نقد مفاد حدیث هستیم. در فصل هفتم ضرورت نقد حدیث و معیارهای مورد نیاز برای این امر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در ابتدای هر درس ضمن بیان اهداف درس، چهار چوب مباحث روشن شده و در پایان هر درس ضمن آوردن چکیده آن مباحث برجسته شده است. در متن درسها با رعایت اختصار سعی شده با طرح مثالهای گویا و شیوا از روایات مباحث از حالت نظری خارج و نکات مطرح شده در عمل نشان داده شود و به منظور پیگیری مباحث توسط خوانندگان در پایان هر درس منابعی برای مطالعه بیشتر معرفی شده است.