چکیده

 این پایان نامه بررسی لعن و نفرین از دیدگاه قرآن کریم می باشد. هدف از این پژوهش الهام گیری از رهنمودهای قرآنی در فهم معنای لعن، شناخت اسباب و پیامدها و کارکردهای آن در تنظیم روابط عقیدتی و سیاسی است که از طریق دسته بندی و پردازش موضوعی آیات و بررسی محتوایی آنها با استفاده از آثار تفسیری اندیشمندان اسلامی خصوصا شیعه، تدوین یافته است. با توجه به این بررسی، معنای لعن در کاربرد قرآن کریم، دوری از رحمت الهی است که با عذاب و عقاب خداوند برابر می باشد. در قرآن واژگان دیگری که با لعن همگن می باشند نیز به کار گرفته شده اند مثل برائت و رجم که لعن مصداقی از آنهاست، غضب که مقدمه لعن است، چنانکه بهل در استعمال قرآن کریم به عنوان مقدمه لعن به کار رفته است، بعد نیز به عنوان نتیجه لعن می باشد همان گونه که خسا و سحق در نتیجه، که همان دوری از رحمت الهی می باشد، با لعن مشترک هستند، لعن با سب تفاوت و تباین معنایی دارد. در آیات مربوط به لعن، لعن کنندگان مختلفند: این ماده گاهی به خدواند و گاهی به خداوند و گاهی به غیر او مثل ملائکه، ناس، داود و عیسی، موذن، اشهاد، پیامبر اسلام و اهل بیت آن حضرت، اسناد داده شده است. لعن خداوند تحقق عینی دوری از رحمت، از ناحیه او می باشد و لعن غیر خداوند در خواست از خداست برای دوری از رحمت نسبت به مستحقان لعن. افراد، گروهها و اقوام متعددی در قرآن مورد لعن و نفرین قرار گرفته اند: از افراد، به ابولهب و ابلیس، از گروهها به دروغگویان، ستمکاران، کافران، مرتدان، منافقان،پیمان شکنان، قاطعان رحم، فساد کنندگان در زمین،مشرکان، و از اقوام به قوم فرعون،یهود، هود، و ثمود، مدین، نصاری، شجره ملعونه می توان اشاره نمود. اسباب مختلفی برای لعن از آیات شریفه قابل برداشت می باشد؛ از جمله استکبار، آزردن خدا و پیامبر، قتل عمدی مومن، پیمان شکنی، کفر، کتمان بینات، نفاق، قطع رحم، شرک، ولایت کافران، و چون تمام این اسباب از مصادیق و یا مولفه های کفر، ظلم و عصیان می باشند، می توان لعن را دائر مدار کفر، ظلم و معصیت دانست. با توجه به اسباب لعن و نیز اسناد لعن به غیر خداوند در قرآن جواز لعن برای غیر خدا قابل استفاده می باشد. پیامدهای لعن به دنیایی و آخرتی قابل تقسیم است. از پیامدهای دنیایی به قساوت قلب، مسخ شدن،عدم قبولی توبه،ناراحتی و اضطراب پایدار و از پیامدهای آخرتی به جاودانگی در دوزخ و عدم نصرت و شفاعت، و پشیمانی بی حاصل و نفرین اهل عذاب به یکدیگر می توان اشاره نمود. کارکردهای لعن به فردی و اجتماعی قابل تقسیم است. در کارکرد فردی هر مسلمانی موظف است که باب و جوب تبری در وهله اول قلبا از دشمنان دین بیزاری بجوید و نیز در تنهایی و خلوت خویش بر مستحقان لعن، لعنت بفرستد که مصداقی از تبری است. در کارکرد اجتماعی نیز نقش لعن، در تنظیم روابط زناشویی، در رفع اختلاف پیش آمده بین زن و شوهر مبنی بر نسبت زنا از جانب شوهر به همسرش، و در روابط عقیدتی، در اثبات حق و ابطال باطل و شناساندن چهره دروغگو، و در روابط سیاست داخلی در تبیین خطوط نفاق، و در تنظیم روابط سیاست خارجی، در تبیین روابط حکومت اسلامی با حکومت های غیر اسلامی،مشهود می باشد.

کلید واژگان: لعن، نفرین، لعن کنندگان، لعن شدگان، اسباب لعن، جواز لعن، پیامدهای لعن، کارکردهای لعن