چکيده

فهم و تفسير قرآن امري روشمند است. اما آنچه که در اين بين اهميت ويژه‎اي دارد آن است که با چه اصولي مي‎توان به تفسير قرآن پرداخت و چه قواعدي را بايد به کار بست. عدم توجه به اين مسئله سبب شده است که در برخي از تفاسير، آيات الاهي به گونه‎اي که شايسته است، تفسير نشود. پس بحث از قواعد و اصول تفسير و يا همان روش شناسي تفسير از مباحث مهم در تفسير قرآن به شمار مي‎آيد.

تحقيق حاضر در پي پاسخ به اين پرسش است که علامه سید محمد حسین فضل الله در تفسير «من وحي القرآن» چه اصول و قواعدي را براي تفسير آيات به کار گرفته و چگونه از آنها براي کشف و رسیدن به  مراد الاهي استفاده کرده است. اين قواعد عبارتند از: 1- مؤلف «من وحي القرآن» قرائت حفص از عاصم را معيار کار خود قرار داده و براي ترجيح يک قرائت از قرائني همچون سياق، قواعد ادبي و روايات بهره گرفته و هيچ کدام از قرائت‏هاي هفت گانه يا دهگانه را متواتر نمي‎داند. 2- ايشان بر اين باور است که براي فهم کلمات قرآن، بايد به معناي زمان نزول آنها توجه داشت و در اين بين مي‎توان از آيات ديگر، روايات، اشعار عرب و غيره استفاده نمود. 3- آشنايي با فنون مختلف علوم ادبي مانند تجزيه و ترکيب، تضمين در افعال، توجه به نقش و جايگاه حروف، حقيقت و مجاز، استعاره، کنايه و غيره اصل ديگري است که او در تفسير خود بدان توجه داشته است. 4- لزوم در نظر گرفتن انواع قراين اعم از قراين متصل و منفصل همچون آيات، روايات، سياق، فضاي نزول و غيره و ميزان تأثير آنها در فهم آيات، اصل ديگري است که مفسر بايد تفسیر قرآن بدان توجه نمايد. 5- همچنين از نظر وي مفسر بايد به خوبي از انواع دلالتهاي کلام مانند دلالت اقتضاء، تنبيه و اشاره، آگاه بوده و در فهم مراد خداوند از آنها کمک بجويد.

واژگان کليدي: تفسير قرآن، «من وحي القرآن»، سید محمد حسین فضل الله، روش شناسي تفسیر، قواعد تفسير