چكيده

در اين تحقيق سعي شده است اکثر مباني تفسيري استاد معرفت بازيابي، تحليل و تبيين شود.براي اين منظور ابتدا ديدگاههاي موجود در آن مبنا طرح گرديده و سپس نظر و مبناي استاد معرفت در آن زمينه بر اساس مستندات و شواهدي از آثار ايشان ارائه شده است. مباني بدست آمده از استاد معرفت پانزده مورد است که در سه فصل ذيل عناوين، مباني مربوط به مولف، مباني مربوط به متن و مباني مربوط به مفسر سامان يافته است و هر يک از آن ها تحليل و بررسي و در صورت امکان نقد شده است.

   مباني مربوط به مولف عبارتند از:

1. لفظ و معني قرآن از جانب خداوند متعال است و پيامبر(ص) آورنده آن مي باشد.
2. - قرآن کريم با اينکه در محيط و فرهنگ عرب جاهلي نازل گشته اما بدون رنگ پذيري از آن فضا، تاثيرگذار بر آن فرهنگ نيز بوده است.

 مباني مربوط به متن عبارتند از:

1- ظواهر قرآن داراي حجيت بوده وقابل استناد است.

2- جامعيت قرآن در شئون ديني است و آنچه در رابطه با اصول معارف، احكام و تشريعات هست بطور كامل در دين وجود دارد و رؤوس و پايه هاي آن در قرآن كريم آمده است. اين ديدگاه به دليل تنافي با ظواهر آيات و روايات بيانگر اين آيات مورد تشكيك است.

3- قرآن معجزه جاويدان الهي است و جنبه هدايت ابدي براي تمام مردم دارد.

4- نزول قرآن تدريجي بوده است و آياتي كه يكجا نازل شده و هم موضوع باشند، واجد خصوصيت ديگري به نام سياق مي شوند كه باعث تغيير و تبديل در معاني لغوي برخي واژه ها مي شود.

5- متن قرآن از اصالت لازم برخوردار بوده و از گزند هر گونه تحريفي به دور است.

6- قرآن کريم داراي لايه هاي متعدد معنايي است. البته ايشان فحوي کلام را مصداق آن مي دانند که به دليل مخالفت اين ديدگاه با روايات بيانگر اين تاويلات، نظر استاد معرفت با چالشهايي روبرو است.

7- قرآن کريم داراي يک قرائت مي باشد و قرائتهاي هفت گانه مردود است.

8- در قرآن کريم آيات ناسخ و منسوخ وجود ندارد و همگي آيات از اعتبار حکمي و تلاوي برخوردار هستند.

9- در آيات قرآن کريم برخي آيات از محکمات و بعضي از متشابهات هستند که راسخان در علم معني صحيح متشابهات آن را مي دانند.

10- روايات تفسيري اهل بيت(ع) يکي از مهمترين قرائن فهم مراد الهي در قرآن است. ايشان اقوال و آراء صحابه را نيز جزء قرائن فهم کلام الهي دانسته اند که با معيارهاي پذيرفته شده قابل قبول نمي باشد و داراي نقدهاي جدي مي باشد.

11- قرآن کريم در بيان معارفش زبان ويژه اي دارد و اين زبان معنا دار، معرفت بخش و واقع نماست.

12- اسلوب بياني قرآن کريم خطابي است

   مباني مربوط به مفسر عبارتست از:

معلومات و پيش فرضهاي مفسر در تفسير تاثيرگذار مي باشد ولي قابل کنترل و جلوگيري است.

واژگان كليدي: مباني تفسير قرآن، محمد هادي معرفت.